De omvang en samenstelling van de bevolking in Noord-Brabant verandert de komende jaren door vergrijzing. Er zijn steeds minder werkenden voor elke AOW-gerechtigde. Deze grijze druk is in Noord-Brabant al jaren hoger dan het landelijk gemiddelde en zal de komende jaren nog verder stijgen. Hierdoor stagneert het aantal beschikbare arbeidskrachten, terwijl de arbeidsmarkt nu al krap is. De krapte op de arbeidsmarkt zal de komende jaren dan ook waarschijnlijk aanhouden. Dit vraagt om creatieve oplossingen, zoals het aanboren van nieuw talent, het anders organiseren van het werk en het langer behouden van mensen op de arbeidsmarkt.

Waarschijnlijk neemt de spanning op de arbeidsmarkt (iets) af de komende tijd door een oplopende werkloosheid en afnemende vacaturemarkt. De komende jaren blijft de krapte echter structureel aanwezig in veel sectoren. Er bereiken namelijk meer mensen de pensioengerechtigde leeftijd die de arbeidsmarkt verlaten dan dat er mensen toetreden. Vooral in de sectoren zorg & welzijn, industrie, openbaar bestuur en onderwijs werken momenteel veel 60-plussers die de arbeidsmarkt binnen een paar jaar verlaten.

De omvang en samenstelling van de Nederlandse bevolking verandert sterk de komende jaren. Tot 2014 groeide de bevolking vooral door natuurlijke aanwas (geboorte minus sterfte), daarna hoofdzakelijk door immigratie. In 2035 heeft Nederland naar verwachting ongeveer 19 miljoen inwoners. Dit zijn 1,2 miljoen inwoners meer dan begin 2023. De bevolking groeit vooral vanwege migratie en doordat inwoners steeds ouder worden. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stijgt de potentiële beroepsbevolking, dat is de bevolking van 20 jaar tot de AOW-leeftijd, tot 2025 naar ruim 10,9 miljoen. Daarna blijft de omvang jarenlang vrijwel stabiel. Na 2040 neemt deze groep naar verwachting pas weer verder toe.

De krapte op de arbeidsmarkt is in het tweede kwartaal van 2023 licht toegenomen in Noord-Brabant, nadat in het eerste kwartaal de krapte was afgenomen. In het eerste kwartaal van 2023 stonden er tegenover ieder direct inzetbare werkzoekende 5,0 vacatures. In het tweede kwartaal is dit opgelopen naar 5,2 vacatures. De arbeidsmarkt in Noord-Brabant als geheel wordt daarmee als ‘zeer krap’ getypeerd.

Eén van de belangrijkste oorzaken van de huidige krapte op de arbeidsmarkt is de vergrijzing. De babyboomgeneratie, geboren tussen 1945 en 1965, gaat massaal met pensioen en er zijn te weinig jongere arbeidskrachten om deze mensen te vervangen. Hierdoor blijft de vraag naar (gekwalificeerde) arbeidskrachten ook de komende jaren onder druk staan met als gevolg dat veel vacatures moeilijk(er) te vervullen zijn en blijven. Volgens cijfers van het CBS is in 2040 naar verhouding ruim een kwart (26,1%) van de bevolking in Noord-Brabant 65 jaar of ouder. Vorig jaar was dit aandeel nog 20,8%. Deze groep wordt niet alleen steeds groter, maar gemiddeld ook steeds ouder, ook wel dubbele vergrijzing genoemd. Tegelijkertijd wordt de groep 20- tot 65-jarigen kleiner.
 

De grijze druk geeft de verhouding weer tussen het aantal personen van 65 jaar of ouder en het aantal personen van 20 tot 65 jaar. Dit cijfer laat feitelijk de verhouding zien tussen ouderen en de zogenaamde 'productieve leeftijdsgroep'. De grijze druk bedroeg in 2023 in Noord-Brabant 36%. Dat betekent dat tegenover elke 65-plusser er 2,8 personen stonden in de werkzame leeftijd. Landelijk is dat 2,9. Voor 2040 wordt verwacht dat de grijze druk in Noord-Brabant oploopt naar 49% en dat betekent dat tegenover iedere 65- plusser in Noord-Brabant nog maar 2,0 persoon in de productieve leeftijd staat (voor Nederland wordt dit op 2,1 geraamd). Hierdoor loopt de verhouding tussen werkenden en AOW-gerechtigden steeds verder uit elkaar.

Demografische factoren zijn niet allesbepalend voor de omvang van het arbeidsaanbod. Er zijn oplossingen die de veranderende verhouding tussen werkenden en AOW-gerechtigden kunnen beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan het bevorderen van de arbeidsparticipatie. De arbeidsparticipatie is hoog in Nederland, deels doordat mensen steeds langer doorwerken. Toch is er misschien nog winst te behalen. Zoals het uitbreiden van uren bij mensen die parttime werken en het verhogen van de arbeidsparticipatie bij mensen met een migratieachtergrond en bij mensen met een arbeidsbeperking. Zo heeft Taxi De Groen uit Roosendaal onlangs het certificaat Inclusief Ondernemen van Werkgeversservicepunt West-Brabant ontvangen, omdat het bedrijf kansen biedt aan onder andere ouderen en mensen met een WIA-uitkering. Ongeacht de achtergrond van de werkzoekende onderzoekt het bedrijf in een persoonlijk gesprek de mogelijkheden. Op deze manier hebben al veel werkzoekenden uit de regio een stabiele baan gevonden. Andere oplossingen om de krapte tegemoet te treden zijn digitalisering, het verhogen van de arbeidsproductiviteit en het aantrekken van arbeidskrachten uit het buitenland.

In augustus 2023 werden er in Noord-Brabant 24.444 WW-uitkeringen verstrekt, een stijging van 2,8% ten opzichte van de maand ervoor. In vergelijking met een jaar geleden steeg het aantal verstrekte WW-uitkeringen in Noord-Brabant met 3,7%. In Nederland steeg het aantal WW-uitkeringen de afgelopen maand met 2,9%. In de sectoren onderwijs, overheid en overige commerciële dienstverlening steeg het aantal WW-uitkeringen naar verhouding het sterkst in Noord-Brabant.

Bron: UWV